1. Tôi có hai buổi chiều được ngắm trọn vẹn hoàng hôn ở Nam Lào (Hạ Lào), trong phố và trên đường. Hoàn toàn không phải cảnh mặt trời lặn trên biển để làm nao lòng cho bất cứ ai trong đời đã từng một lần chứng kiến quả cầu lửa chìm dần xuống chân trời là mặt nước mênh mông; thế nhưng, không hiểu vì tâm trạng xa nhà hay ấn tượng Hạ Lào trong ký ức với những trang sử về một thời khói lửa chiến tranh khiến tôi cảm thấy một hoàng hôn man mác, bâng khuâng, buồn buồn thật khó tả, ẩn trong cái nóng, khô, hanh.
Khởi hành từ Sài Gòn lúc 5 giờ sáng, xe chúng tôi chạy xuyên qua Campuchia, qua hai tỉnh Kratie và Stung Treng, rồi đến Paksé – một thị xã thuộc tỉnh Champasack, Lào vào lúc 4 giờ chiều cùng ngày. Như vậy, chúng tôi đã đi chặng đường khoảng 650km theo quốc lộ 13 từ Lộc Ninh qua cửa khẩu Hoa Lư.
Cửa khẩu Hoa Lư hôm chúng tôi qua nhộn nhịp xe hàng nối đuôi chờ thông quan. Không biết từ Việt Nam qua là những hàng gì, nhưng thấy rất rõ từ Campuchia đưa qua Việt Nam là sắn, vun đầy ắp những bao tải căng tròn trên những chiếc xe tải. Lúc ăn cơm trưa tại Stung Treng trong một quán do người Việt làm chủ, cùng vào với chúng tôi có khách của nhà xe Minh Vũ, cũng đi từ Sài Gòn qua Paksé.
Suốt con đường hơn 300km từ cửa khẩu Hoa Lư đến Stung Treng đúng nghĩa đồng khô cỏ cháy. Có thể gặp những chiếc xe chở hàng cổ lỗ sĩ từ đời nảo đời nao chỉ có trong những bộ phim nói về Đông Dương thời Pháp thuộc hay những chiếc xe “tã” đến mức cảm giác như hàm răng rụng gần hết mà họ vẫn còn sử dụng.
“Đặc sản” ở đây ngoài sắn còn có… gỗ. Những chiếc xe máy chở gỗ ào qua ngược lại, có cả phụ nữ chạy xe thồ gỗ. Chỉ một chiếc xe (loại trung khách) đang cột hàng loạt xe máy phía sau, bạn tôi cho biết, họ đưa xe máy (và người) vào rừng, nơi có gỗ, bỏ xuống rồi xe máy thồ gỗ về biên giới, có nơi thu mua gỗ.
Đứng ở con đường dọc bờ sông Mekong, nhìn lòng sông đầy đá nổi nhấp nhô, bạn tôi giải thích đó là lý do không thấy một chiếc ghe, thuyền nào đi lại trên sông. Qua cầu Stung Treng, hai bên đường, có những đoạn đất đỏ mịt mù khi xe chạy qua là những khu rừng (có lẽ) đã và đang cháy. Tuy nhiên, qua cửa khẩu Domclo, nếu phía Campuchia còn thấy những cánh rừng đang cháy thì phần đất Lào cây xanh hơn, có sông và những chiếc cầu bắc qua.
Buổi chiều đầu tiên ngắm mặt trời trong phố trên con đường chính ở Paksé, một hoàng hôn giống như Sài Gòn hay nhiều tỉnh thành phố khác của Việt Nam tôi đã đi qua mà sao lại thấy bâng khuâng đến không hiểu được. Bao nhiêu người Việt đã đến đây và ngã xuống trên mảnh đất này để có một Nghĩa trang liệt sĩ của người Việt Nam trên đất bạn? Quả cầu lửa đang chìm dần xuống hàng trụ điện, nó như thế cả ngàn năm nay, chứng kiến bao nhiêu giai đoạn can qua để có được bình yên trên phố cho tôi nhìn ngắm hôm nay?
2. Hôm sau, chúng tôi có một ngày “cưỡi ngựa xem hoa” coi như gần hết… Nam Lào. Nam Lào có bốn tỉnh: Champasack, Saravan, Attapeu và Sekong và cả bốn tỉnh này đều có cửa khẩu qua Việt Nam.
Sau khi ăn sáng xong, chúng tôi tham quan trung tâm Paksé và nơi gọi là “lâu đài” của tập đoàn Đào Hương nằm bên sông Mekong. Bạn tôi cho biết, dự án này xây hơn mười năm rồi mà chưa xong. Quả là quá hoành tráng, khó thể tưởng tượng chỉ là nơi để ở. Bạn tôi, cũng là bạn với hai người chị trong gia đình này nói rằng, mộng ước của chủ nhân là muốn có một lâu đài nổi bật nhất ở Đông Nam Á.
Rồi bạn đưa đến tham quan một ngôi chùa ở ngã ba sông có tên là Am Xốp-xê. Ngã ba sông này là hợp lưu của hai con sông là Xedone và Mekong. Cái tên Paksé (Pắc-xế) cũng bắt nguồn từ hợp lưu sông này. Đi chung đoàn với chúng tôi có Thuận, một người Việt sống ở Lào 19 năm, giải thích rằng trong tiếng Lào Pak là “miệng”, Paksé là miệng sông, Am Xốp-xê – ngôi chùa nằm ở ngã ba sông nhìn xuống, trong tiếng Lào, “Xốp” có nghĩa là “môi”, Xốp-xê là môi sông.
Sau đó chúng tôi đi Attapeu cách Paksé 165km. Ghé ăn cơm trưa ở thị trấn Paksong, thuộc cao nguyên Boloven, trong một vườn hoa do người Thái Lan xây dựng trên khu đất rộng ba mươi mẫu. Tại đây có vô vàn loài hoa, trồng trong nhà giống, ngoài trời… Ấn tượng nhất là vườn hoa hồng, đủ các màu trắng, vàng, hồng, đỏ, màu tro… Hoa nào hoa nấy, nói không quá, bự như cái… tô. Từ xa đã ngửi thấy mùi thơm ngát.
Bạn tôi cho biết, Paksong chỉ cách Paksé khoảng 50km nhưng nhiệt độ hai nơi này chênh nhau đến 10oC. Attapeu tiếp giáp với Việt Nam qua cửa khẩu Bờ Y, không lớn như Paksé. Như vậy chúng tôi qua được ba tỉnh của Nam Lào, trong đó… ăn gian một chút, qua thị trấn Paksong có một đoạn thuộc tỉnh Sekong.
Trên đường trở về lại Paksé, chúng tôi có ghé chùa Sakhe nổi tiếng của Attapeu, nằm cạnh dòng sông Sekong. Và, tôi lại có một buổi chiều thứ hai ngắm hoàng hôn Hạ Lào. Hai bên đường là màu rừng thông xanh, tương phản với màu bông lau trắng nhuộm ánh hoàng hôn thành một màu bàng bạc, óng ánh, liêu trai, huyền bí. Xe chúng tôi lao về phía trước trong cái nền màu hoàng hôn từ từ chìm dần trước mặt. Vòng tròn màu cam sắc nét lùi dần xuống chân trời. Đường về lại Paksé còn khá dài đủ để tôi ngắm trọn vẹn cái màu đỏ chuyển chậm sang màu hồng đỏ rồi tất cả chỉ còn lại màu bông cỏ lau hai bên đường chạy dài thành một màu trắng nhờ nhưng lại ánh, bóng, hư ảo. Sau đó mọi thứ chìm dần vào bóng đen và tôi tưởng như mình di chuyển trong một hành lang hẹp, tối, để luyến nhớ mãi cái màu hoàng hôn rực rỡ, đẹp một cách bí ẩn, mộng mị, mơ hồ tựa chiêm bao!
Theo doanhnhansaigoncuoituan.com.vn
