Những phun trào của nham thạch tạo nên một Gành đá đĩa kỳ thú nhất trên dọc đường bờ biển Việt, và cũng với ý tưởng từ các phiến đá xếp thiên nhiên ấy, người dân vùng Tuy An, Phú Yên đã ứng dụng chất liệu đá để xếp nên các công trình giản đơn mà hữu dụng, từ nhà đá, giếng đá, mương nước, bờ ruộng, đường làng… tạo nên một điểm đến kỳ ngoạn thú vị từ những công trình xếp đá đặc biệt trên đất Tuy An.

Xếp đá để phân định ranh  giới,  giữ đất là hình ảnh quen thuộc của nhiều địa danh khắp Việt Nam

Ở góc độ thiên nhiên, thế giới có nhiều điểm đến mang kết cấu địa mạo, địa tầng như Gành đá đĩa ở vùng Tuy An, Phú Yên và cũng được thêu dệt bằng nhiều huyền thoại rằng có một vị thần tạo nên các phiến đá xếp kỳ lạ ấy. Thế nhưng, riêng với công trình thiên nhiên tác tạo bên bờ biển An Ninh Đông, Tuy An, người bản địa đã ứng biến hình thức đá xếp thành công trình riêng để phục vụ nhu cầu sinh hoạt của con người. Khắp các ngôi làng ven biển từ Phú Hạnh, Phú Hội, Phú Lương, Phú Sơn… đều có những công trình xếp đá nhân tạo lớn nhỏ do người dân tự tay tác tạo.
Không ai nhớ rõ các kiến trúc nhân tạo từ đá xếp được người dân Tuy An hình thành từ khi nào, nhưng đó là những công trình truyền đời, bởi chất liệu đá sẵn có của vùng, kết hợp với sức lao động bền bỉ qua năm tháng, từng công trình lần lượt ra đời, vững chãi cùng mưa nắng gió sương. Với đặc tính vùng bờ biển Tuy An thường có gió lớn lúc chuyển mùa, việc tận dụng nguyên liệu tại chỗ là các phiến đá thiên nhiên, xếp thành tường bao, dựng thành nhà, lại là một giải pháp hữu dụng để chống chọi với các cơn gió giật, giông lốc mà các nguyên liệu khác không dễ thay thế. Việc xếp đá không sử dụng chất kết dính đã tạo nên những khe hở tự nhiên giúp gió có thể lùa qua dễ dàng, nhờ vậy công trình luôn vững vàng qua những biến động lớn của thời tiết. Theo năm tháng, công trình xếp đá của người dân Tuy An đã hình thành một quần thể phong phú, đa dạng, là điểm đến tham quan hấp dẫn bên cạnh hành trình khám phá nét đẹp thiên nhiên nơi Gành đá đĩa.

Kiến trúc nhà đá tạo nên sự mộc mạc và thanh bình của làng quê Phú Hạnh, Tuy An, Phú Yên

Các công trình xếp đá  vùng Tây An mang  kết cấu giản đơn, chỉ là những phiến đá lớn nhỏ chồng chất lên nhau theo thời gian, tạo độ vững chãi và bền bỉ, đồng thời cũng tạo nên một nét đẹp khác lạ trong cảnh quan làng quê Việt

Xếp đá làm tường bao, làm nhà nuôi gia súc vừa chống chọi được khắc nghiệt của nắng nóng mùa khô và gió chướng mùa mưa bão

Kỳ quan thiên nhiên Gành đá đĩa với những phiến đá xếp tự nhiên, tạo nên một danh thắng đẹp bên bờ biển Tuy An

Cư dân Tuy An xếp đá không sử dụng chất kết dính, vừa là cách tận dụng hiệu quả nguồn vật liệu tự nhiên, vừa là cách thích ứng hoàn hảo với môi trường và điều kiện thời tiết

Theo kientrucvadoisong.net